Để vay mượn của vật lý học một hình ảnh tất nhiên chỉ có một giá trị gợi hình, tất cảnhững cơ cấu ấy đều thường bị phân cực, người ta không nhìn thấy nơi ý thức một cái bình kín mít được xem như là nơi giam nhốt những hiện tượng ý thức, mà là như một cái cực mà cực kia tùy theo những cơ cấu được xét đoán có thể là ngoại giới, tha nhân, hay là tính siêu việt Tôi có thể thêm vào bao nhiêu thí dụ mà tôi đã nêu lên, những thí dụ khác. Tôi muốn được kể thêm những sự kiếm tìm xác đáng của Ô. Paliard về ý tưởng ẩn tàng trong tri giác vềkhoảng cách. Xưa kia, người ta xem tri giác ấy như được thủ đắc nhờ ở sự phổi hợp những hình ảnh. Ô. Paliard, qua những cuộc thi nghiệm tinh xảo, đã cho thấy nó được hình thành bằng cách nào do một sự phản tỉnh tàng ẩn, nơi mà cảm giác và ngoại vật một cách hồ tương tự qui định như thể đó là hai cực.

Để tiếp nối hình ảnh, tôi sẽ kể lại một lời nói sâu sắc của một trong số những nhà tưtưởng lỗi lạc nhất của thời đại chúng ta, Paul Valéry, trong Một vài cảm nghĩ của Ô. Tesle, đã nói đến một thứ môi trường chi phối những hiện tượng ý thức – hình ảnh, ý tưởng, mà nếu không có nó sẽ chỉ là những sự phối hợp, những sự thành hình đối xứng của mọi sự phối hợp. Cũng như trong một điện trường tạo nên do một luồng điện đi qua một dịch thể từ dương cực sang âm cực, những con vốn phân tán một cách ngẫu nhiên trong dịch thể và do đó theo mọi cách phối hợp khả hữu, giờ đây cái thì hướng về dương cực, cái khác về âm cực, những cơ cấu của con người cũng được xem như là những lực trường đã sắp xếp, bằng cách phân cực, những yếu tố nào rơi vào vòng ảnh hưởng của chúng.

Ở bên ngoài những môi trường ấy chỉ có trong ý thức những "cặn bã" theo cách gọi trong một tác phẩm mới đây của Aldous Huxley, những cơn mơ mòng ấy mà ông mô tả như đó là "những sự hoán vị và những sự phối hợp của tinh thần được tạo thành trong khi ý thức vận động một cách ngẫu nhiên